ETKİNLİK TAKVİMİ
Ekim / 2024
Pt Sl Çr Pr Cm Ct Pz
 
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30
31

GÜNCEL YAZILAR

 
 
UNESCO’NUN ŞİRİN OSMANLI KASABASI

Güney Arnavutluk ilginç bir bölge. Pek çok özelliğinden dolayı dikkat ve merakımı çeker. Sadece benim değil UNESCO’nun da dikkatini çekti; bilin bakalım niye…

Yanya’ya defalarca gitmeme rağmen Ergiri’yi görmemiştim. Yol arkadaşım Bülent Katkak ile gittik, gördük. İşte size Ergiri…

Bir kere Epir Bölgesi siyasi tarih açısından zamanında çok gündeme gelmiş. Karışık bir coğrafya, aynı zamanda çok sorun çıkan bir memleket. Yunanlılar’ın kuzeye; buna karşılık, Arnavutlar’ın güneye doğru ilerleme hevesleri olmuş. Müslümanlıkla Hristiyanlığın, Sünnilikle Bektaşiliğin, Arnavut ile Helen milliyetçiliğinin karıştığı ve kapıştığı bir alan.

Yüksek dağlar, göller, köprüler ve turistik sahiller. Preveze’den Saranda’ya tam bir Akdeniz sahil havası, Yanya’dan Ergiri’ye (Gjirokastra) sert Balkan coğrafyası.

Ergiri, Kuzey Epir’in başkenti; önemli ölçüde Yunan azınlığı kapsayan ve Saranda ile birlikte Yunan özelliğini Arnavutluk’ta en çok koruyan kasaba. Gjirokastra isminin “gümüşkale” kelimesinden geldiği söylenir.

Tepedelenli Ali Paşa’nın, Ahmet Cevdet Paşa’nın, Şemsettin Sami Bey’in Osmanlı dönemlerinin tarihi serhat ve sergerde mekânı; İsmail Kadare, Enver Hoca’nın memleketi Ergiri.

Drinos Nehri kıyısında Yunanlılar’ın 1 Mart 1914’te Otonom Kuzey Epir Cumhuriyeti’ni ilan ettikleri yer. İrredenta bölgesi özelliğini tarih boyunca hep taşımış.

Ergiri, yamaçlar arasında tepelerden çarşıya doğru inen bir kasaba. Sanki Anadolu’dan bir yerleşim. Beş yüz yıllık Osmanlı yönetiminden tabii olarak mimari, kültürel, çevresel izler taşıyor: bir tarafta kale, tekke; ortada çarşı camii, kapalı çarşı; karşıda bey konakları, çeşmeleri, hamamları, vakıfları. Kale’deki saat kulesi ve müze mutlaka görülmeli.

Bütün bir Osmanlı coğrafyası, Rumeli ve Anadolu ile dedelerinin dizlerine oturan birer çocuk gibi. Aynı medeniyet izleri, birbirinin benzeri; avlulu, sofalı, ocaklı, taştan çatılı, geniş saçaklı, divanlı, kazanlı evler-konaklar, Arnavut kaldırımlı yollar…

UNESCO da tabii kayıtsız kalmamış; Dünya Mirası Listesi’nde "iyi korunmuş, ender Osmanlı kasabalarından" biri olarak tescil edilmiş.

Gördünüz mü, Şirin Osmanlı Kasabaları’nı sadece Anadolu’da aramamak lazım; bütün Osmanlı coğrafyasında bir katalog hatta albüm çalışması yapmakta fayda var. Baksanıza bizim dışımızda bir çalışma başlatılmış bile.

Kalelerde şimdilerde dalgalanan başka başka bayraklar. Konuşulan çeşit çeşit diller, değiştirilen isimler, aynı temayı işleyen türküler, birbirlerinin benzeri yemekler... Ülkeler farklı, memleketler uzak, medeniyet ortak.

Osmanlı coğrafyasında tarih ve kültür gezileri için acele edin. Her geçen gün geçmişin izleri siliniyor, yerine suni bir dekor beliriyor. Yıllarca kitaplardan okuduk, fotoğraflarına baktık. Şimdi artık uzaklar yakın oldu, kapı komşusu oldu.

Mekânımız, 

Üsküdar’da Kanaat, 
Kadıköy’de Yanyalı Fehmi, 

İşte geldik gidiyoruz şen olasın Ergiri…

 

ergiri.jpg (960×540)

  UNESCO’NUN ŞİRİN OSMANLI KASABASI